شاید هیچکس نمیتوانست تصور کند که وجود نقص در یک ساختمان موجب شهرت آن شود. اما این موضوع در مورد برج پیزا قدری متفاوت است. برج پیزا مشهورترین برج جهان به شمار میآید که عمده شهرت خود را از کج بودن ساختار خود وامگرفته است. در طی ۸۰۰ سال که از ساخت این برج مرتفع میگذرد، اتفاقات و رازهای مختلفی پیرامون آن شکلگرفته که در ادامه با تاریخچه و تعدادی از این اتفاقات مرتبط با برج کج پیزا آشنا خواهید شد.
احتمالاً میدانید که برج مشهور پیزا، در شهری به همین نام در کشور ایتالیا قرار دارد. از شهر پیزا بهراحتی با استفاده از جاده و حملونقل عمومی (قطار) میتوانید به شهرهای مهم دیگر این کشور زیبا سفر کنید. حتی بسیاری از این شهرها را میتوان در یک روز رفتوبرگشت بازدید کرد.
فاصله زمانی با ماشین و قطار به چند شهر توریستی مهم در نزدیکی پیزا به شرح زیر است:
- فاصله برج پیزا با لوکا: ۲۵ دقیقه با ماشین، ۶۰ دقیقه با قطار
- فاصله برج پیزا با فلورانس: ۲ ساعت با ماشین، ۱ ساعت و ۱۵ دقیقه با قطار
- فاصله برج پیزا با جنوا: ۲ ساعت با ماشین، ۳ ساعت و ۴۵ دقیقه با قطار
- فاصله برج پیزا با میلان: ۳ ساعت و ۱۵ دقیقه با ماشین، ۳ ساعت و ۴۵ دقیقه با قطار
- ونیز: ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه با ماشین، ۵ ساعت با قطار
- رم: ۴ ساعت با ماشین، ۳ ساعت با قطار
اما خود برج در کدام منطقه قرار دارد؟ این برج کج معروف، در میدانی سرسبز به نام «miracoli» قرار دارد که ترجمه آن به فارسی به معنای «میدان معجزه» است. این میدان در قسمت شمالی شهر پیزا واقع شده و با مرکز شهر حدود ۱ کیلومتر (کمتر از ۱ مایل) فاصله دارد.
برج کج پیزا، یکی از مشهورترین جاذبههای گردشگری جهان، به دلیل نقص ساختاری در خاک زیر آن از همان ابتدا کج شد. این برج در میدان معجزات شهر پیزا در ایتالیا قرار دارد و با معماری زیبا و تاریخی خود هر ساله میلیونها گردشگر را جذب میکند. برج پیزا، با ۷ ناقوس و طبقات مارپیچیاش، نمادی از تلاشهای مهندسان برای حفظ و تثبیت این ساختار منحصربهفرد است و به یکی از برجستهترین نمادهای فرهنگ ایتالیا تبدیل شده است.
برج کج پیزا بخشی از پروژهای بزرگ بود که برای نمایش پیروزیهای نظامی و عظمت پیزا ساخته شد. ساخت برج در سال ۱۱۷۳ آغاز شد و پس از حدود دو قرن به اتمام رسید. در طول ۸۰۰ سال گذشته، تلاشهای بسیاری برای اصلاح خمیدگی ساختاری برج که ناشی از خاک ناپایدار و نشست پایهها بود، انجام شده است. در اواخر قرن بیستم، کارهای گستردهای برای تثبیت برج انجام شد و خمیدگی آن به کمتر از چهار درجه کاهش یافت و اکنون بیش از ۵ متر از حالت عمودی خارج است.
برج پیزا بهعنوان برج ناقوس مستقل کلیسای جامع نزدیک به آن، توسط کلیسای کاتولیک سفارش داده شد. هویت معمار اولیه برج پیزا ناشناخته است و هیچ سندی برای روشنکردن این راز وجود ندارد. سه نام برجسته بهعنوان مغز متفکر احتمالی این بنا شامل دیوتیسالوی (Diotisalvi)، بونانو پیزانو (Bonanno Pisano) و جراردو دی جراردو (Gerardo di Gerardo) هستند. معمار اولیه هر کس که بوده، پس از کجشدن برج مجبور به بازبینی طرح شد و کارها برای نزدیک به ۱۰۰ سال متوقف شد. امروزه سازمان اپرا دلا پریمازیال پیسانا مالکیت و مدیریت تمام ساختمانهای میدان معجزات را بر عهده دارد.
ویژگیهای معماری برج پیزا را میتوان در سه جنبه اصلی شامل طراحی، مصالح و ساختار بررسی کرد.
برج پیزا با سبکی رمانسک ساخته شده که در قرون وسطی در اروپا رایج بوده است. این سبک با استفاده از قوسهای نیمدایره، ستونهای بزرگ و جزئیات تزئینی ظریف شناخته میشود. برج به شکل یک استوانه مدور طراحی شده و دارای هشت طبقه است که طبقات بالایی با ردیفهایی از ستونها و طاقهای تزئینی به وضوح از هم تفکیک شدهاند. این طراحی باعث ایجاد تعادل بصری و ظرافت در ساختار کلی برج شده است.
برج پیزا عمدتاً از سنگ مرمر سفید ساخته شده که از معادن محلی تهیه شده است. استفاده از این ماده، نمایی درخشان و چشمنواز به برج بخشیده است. برای تقویت استحکام برج، از لایههای داخلی آجر و ملات استفاده شده است. معماران آن دوره، تکنیکهایی خاص برای اتصال سنگها و پایداری بنا به کار گرفتند که بخشی از ماندگاری برج تا امروز را تضمین کرده است.
برج پیزا علاوه بر جنبههای مهندسی، به عنوان یک اثر هنری و فرهنگی برجسته شناخته میشود. کجی برج نه تنها یک نقص نیست، بلکه به یکی از عوامل جذابیت آن تبدیل شده است. این اثر، نمادی از چالشهای فنی و هنری دوران خود بوده و امروز به عنوان میراث جهانی یونسکو، گردشگران و علاقهمندان به تاریخ معماری را از سراسر جهان جذب میکند.
پنج سال پس از شروع ساخت، برج پیزا به دلیل پایههای کمعمق و خاک ناپایدار شروع به خمشدن کرد. کارگران در حال ساخت طبقه دوم بودند که این مشکل آشکار شد. برای جبران این مشکل، مهندسان طبقات بالاتر را با یک طرف کوتاهتر ساختند که باعث شد برج هم خمیده و هم منحنی شود. ساخت برج به دلیل جنگهای پیاپی بین پیزا و شهرهای نزدیک مانند فلورانس و جنوا بهکندی پیش رفت و سرانجام در سال ۱۳۷۲ تکمیل شد.
در طول تاریخ، تلاشهای زیادی برای اصلاح خمیدگی برج انجام شد، اما برخی از این تلاشها وضعیت را بدتر کردند. در سال ۱۹۹۰، دولت ایتالیا کمیتهای متشکل از ۱۳ کارشناس به رهبری جان بورلند را برای نجات برج منصوب کرد. روش پیشنهادی استخراج خاک شامل حفر سوراخهای مایل در زیر پایه شمالی و حذف تدریجی خاک بهصورت کنترل شده بود. همچنین، زهکشهایی برای تخلیه آب حفر شدند. پس از انجام این کارها، برج ۳۸ سانتیمتر صافتر شد و اکنون انتظار میرود که برج حداقل برای ۲۰۰ سال آینده پایدار باشد.